1-кы Күүлэт орто оскуолата 90 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтэ
Кулун тутар 15-16 күннэригэр Бүлүү улууһун 1-кы Күүлэт орто оскуолата тэриллибитэ 90 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтэ. Билигин 150 миэстэлээх икки этээстээх саҥа таас оскуола Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала ПРОКОПИЙ АЛЕКСЕЕВИЧ ПАВЛОВ аатын сүгэр.
Прокопий Алексеевич ытыктанар учуутал, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, 1-кы Күүлэт нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо эрэ буолбакка, дьиҥнээх буойун – Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, гвардия старшай лейтенана, Аҕа дойду сэриитин 1-кы истиэпэннээх, Кыһыл Сулус уордьаннарын уонна икки бойобуой мэтээллэр кавалера этэ. Верховнай главнокомандующай Иосиф Сталинтан түөрт Махтал суруктаах, хорсуннук сэриилэһэн, уоттаах сэрииттэн эргиллибитэ. Кини олорон ааспыт сырдык олоҕун суола, дьоҥҥо-сэргэҕэ үйэлэргэ үтүө өйдөбүнньүк, тулхадыйбат холобур буолар.
Үбүлүөйдээх тэрээһин оскуола оҕолорун сахалыы эҕэрдэ үҥкүүлэринэн саҕаланна. Үөрүүлээх тэрээһин арыллыытыгар 1-кы Күүлэт аҕа баһылыга, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ Айаал Петрович Новиков, оскуола дириэктэрэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна Сардаана Владимировна Томская уонна оскуола учууталлара, үөрэнээччилэрэ ыалдьыттары өрө көтөҕүллүүлээхтик үөрэн-көтөн көрүстүлэр. Саҥа оскуола устун экскурсия оҥорон, оскуола ис бараанын көрдөрдүлэр уонна араас сылларга бүтэрбит көлүөнэлэр кылаас чааһыгар тарҕаһан, үөрэммит кэмнэрин ахтан-санаан аастылар, оҕо саастарыгар эргийэн ыллылар.
Ол кэннэ оскуола сырдык, ыраас саалатыгар, тэрээһин үөрүүлээх чааһыгар Бүлүү улууһун баһылыгын социальнай бэлиитикэҕэ солбуйааччыта, Күүлэттэр күтүөттэрэ Александр Игоревич Комаров, Бүлүү улууһун үөрэҕин управлениетын сүрүн специалиһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэҕирии эйгэтин туйгуна Фекла Викторовна Иванова эҕэрдэлээтилэр уонна оскуола иитэр- үөрэтэр үлэһиттэригэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн), Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын, Министиэристибэлэр, Боропсойуус уонна Бүлүү улууһун үрдүкү наҕараадаларын үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттардылар. 1 -кы Күүлэт нэһилиэгин аҕа баһылыга Айаал Петрович Новиков уонна оскуола дириэктэрэ Сардаана Владимировна Томская оскуола учууталларыгар өрөспүүбүлүкэ, улуус, нэһилиэк, оскуола наҕараадаларын дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуолланан туттардылар.
Оскуоланы 50 сыл анараа өттүгэр бүтэрбит Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэтин судаарыстыбаннай тыйаатырын уус-уран салайааччыта, Саха норуодунай артыыһа Алексей Прокопьевич Павлов оскуола дириэктэригэр Сардаана Владимировна Томскаяҕа Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаев, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлэ Алексей Ильич Еремеев, Арассыыйа Федерациятын Федеральнай Мунньаҕын Судаарыстыбаннай Дууматын дьокутаата Галина Иннокентьевна Данчикова, Саха Өрөспүүбүлүкэтин министиэристибэлэрин, «Биир ньыгыл Арассыыйа» Саха сиринээҕи региональнай салаатын исполкомун салалтатын, сэрии, үлэ, сэбилэниилээх күүстэр уонна быраабы араҥаччылыыр уорганнар бэтэрээннэрин уопсастыбаннай тэрилтэлэрин ааттарыттан Эҕэрдэ суруктары туттарда.
Оскуола бастыҥ үөрэнээччилэригэр Алексей Павлов төрөппүттэрин, Ирина Герасимовна Николаева — тыыл уонна педагогическай үлэ бэтэрээнэ, 1-кы Күүлэт нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, Прокопий Алексеевич Павлов — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, 1-кы Күүлэт бочуоттаах олохтооҕун ааттарынан биир кэмнээх стипендия 2001 сылтан туттарыллар. Ону таһынан оскуола учууталларыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай мунньаҕын (Ил Түмэн) билимҥэ уонна үөрэхтээһиҥҥэ сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин бочуоттаах грамоталарын, Саха Өрөспүүбүлүкэтин культураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин Махтал суруктарын, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын Бочуотунай грамоталарын туттарда.
“Ис сүрэхтэн” көлүөнэлэр көрсүһүүлэригэр оҕо саас кэмнэрин санатар араас маассабай оонньуулар, күрэхтэр олус сэргэхтик ааспыттара. Ол кэннэ мэник-тэник оҕо саас тэтимигэр уйдаран, бырааһынньыктааҕы “Махтал эйиэхэ, оскуолам!” кэнсиэринэн, банкыатынан уонна дискэтиэкэнэн бастакы күн түмүктэммитэ.
Бырааһынньыктааҕы тэрээһин иккис күнэ үтүөлээх учуутал Прокопий Алексеевич Павловка аналлаах оскуола түмэлин, кыһыл лиэнтэни быһан, арыллыытынан саҕаламмыта. Онно Прокопий Алексеевич уолаттара, Саха Өрөспүүбүлүкэтин тырааныспарын үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин гражданскай авиациятын бочуоттаах үлэһитэ Вадим Прокопьевич Павлов уонна Алексей Прокопьевич Павлов аҕаларын, ийэлэрин үөрэҕирии эйгэтигэр бэриниилээх олохторун сырдатар өйдөбүнньүк малларын түмэлгэ олус үөрүүлээх уонна долгутуулаах быһыыга-майгыга туттардылар.
Ол кэннэ “1 Күүлэт орто оскуолатын үлэһиттэрэ. Олох киэҥ аартыгар үктэннэрбит, сандаарар сырдыкка угуйсубут үтүөкэн дьоммут” диэн олус дириҥ, киэҥ ис хоһоонноох энциклопедия сүрэхтэммитэ. Бу оскуола хайа тэриллиэҕиттэн, күн бүгүҥҥэ дылы кэрдиис кэмин кэрэһилиир энциклопедияны оскуола учууталлара Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна Раиса Ивановна Иванова, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна, дириэктэри үөрэх чааһыгар солбуйааччы Альбина Семеновна Иванова, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэҕирии эйгэтигэр туйгуна Анна Ивановна Петрова уонна Лилия Гаврильевна Саввинова хомуйан оҥордулар. Энциклопедияҕа 1 -кы Күүлэт нэһилиэгэр 1935 сыллаахха тэриллибит оскуола быйылгы сылга диэри үлэлээбит учууталлар, техүлэһиттэр олохторун кылгас кэпсээнэ киллэрилиннэ. Кинигэни эрэдээксийэлээн, бэчээттээн таһаарыыга бу оскуоланы үөрэнэн бүтэрбит «Айар» национальнай кинигэ кыһатын сүрүннүүр эрэдээктэрэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ Марина Гаврильевна Макеева уонна кини кэргэнэ, Күүлэт оскуолатыгар учууталынан, дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччынан үлэлээбит, «Чолбон» литературнай сурунаал сүрүннүүр эрэдээктэрин солбуйааччы, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх суруналыыһа Данил Николаевич Макеев үлэлэстилэр.
Энциклопедияҕа оскуола дириэктэрэ Сардаана Владимировна маннык диэн бэлиэтиир: «Бүлүү улууһун 1 -кы Күүлэт оскуолата 1935 сыллаахха «Көтөххө» аһыллыаҕыттан үөрэҕи-сырдыгы тарҕатан, 90 сыллаах кэрдиискэ оскуола сайдыытыгар дьоһуннаах хардыылардаах кэллэ… Бүгүҥҥү күҥҥэ оскуолабытыгар 11 кылаас- кэмпилиэккэ 118 оҕо үөрэнэр. 23 учуутал, 14 техническэй үлэһит үлэлиир. Дириэктэри үөрэх чааһыгар солбуйааччынан Васильева Регина Семеновна, Иванова Альбина Семеновна, иитэр үлэҕэ солбуйааччынан Бубякина Елена Корнильевна, Григорьева Светлана Алексеевна, социальнай педагогунан Васильева Александра Аркадьевна, психологунан Николаева Айталина Чемпионовна, оҕо хамсааһынын тэрийэччинэн Григорьева Ефросиния Захаровна, хаһаайыстыбаннай чааска солбуйааччынан Федоров Егор Яковлевич, профком бэрэссэдээтэлинэн Васильева Екатерина Николаевна үлэлииллэр. Оскуола иһинэн оҕону кылаас таһынан иитэр үлэҕэ элбэх былааннаах үлэ ыытыллар. Оҕолор 100% эбии дьарыкка сылдьаллар. Үҥкүү куруһуогун Григорьева Таисия Иванова, вокал куруһуогун Васильева Зоя Федоровна, тустуу, тустуу дьарыгын Григорьев Эдуард Захарович, ох саанан ытыы куруһуогун Саввинова София Семеновна, волейбол секциятын Григорьева Анна Ивановна, «Дьикти сиэл» куруһуогу Максимова Мария Петровна, бизнес- инкубаторга иистэнии куруһуогун Львова Сардана Николаевна тэрийэн ыыталлар…».
Үбүлүөйдээх тэрээһин бырагыраамматыгар киллэриллэн оскуолаҕа учууталлаан, үгүс көлүөнэ дьон-сэргэ махталын, тапталын ылбыт кэргэннии учууталлар Ирина Герасимовна Николаеваҕа уонна Прокопий Алексеевич Павловка анаммыт «Үтүө быһыы үйэлээх, кэрэ санаа кэскиллээх» диэн уус-уран ааҕыы күрэҕэ буолан ааста. Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын артыыстара, Алексей Павлов салайааччылаах дьүүллүүр сүбэ буолан, эдэр кыттааччылар талааннарын сыаналаатылар уонна ситиһиилээхтик кыттыбыттары-кыайыылаахтары наҕараадалааһын сиэрин-туомун ыыттылар.
Бырааһынньыгы түмүктүүр дьоро киэһэни Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын артыыстара «Алексей Павлов уонна кини көрүдьүөстээх хампаанньата» диэн кэнсиэринэн, чаҕылхай нүөмэрдэринэн, көрдөөх сыаҥкаларынан, сытыы тыллаах монологтарынан бар дьону сэргэхситтилэр, үбүлүөйдээх тэрээһин үөрүүтүн үксэттилэр.
Оскуоланы араас кэмнэргэ бүтэрбит дьон-сэргэ тоҕуоруһа мустаннар: «Учууталларбыт барахсаттар чиҥ, бигэ даҕаны билиини биэрбиттэр эбит. Учууталларбыт олук, акылаат уурбуттарыгар олоҕуран, билигин биһиги үлэлии-хамсыы сырыттахпыт. Киһи киһиэхэ үтүөнү оҥорбута, хаһан даҕаны умнуллубат, сүппэт-оспот,»— диэн үөрэппит учууталларыгар Прокопий Алексеевич Павловка, Ирина Герасимовна Николаеваҕа, Анна Егоровна Батагаеваҕа, Иван Герасимович Андреевка, Христина Степановна Капитоноваҕа, Николай Михайлович Николаевка, Петр Васильевич Степановка, Захар Егорович Григорьевка, Петр Кузьмич Никифоровка, Николай Дмитриевич Захаровка, Мария Васильевна Седалищеваҕа уонна да атын ытык-мааны учууталларыгар улахан барҕа махтал тылларын эттилэр.
Икки күннээх тэрээһин 1-кы Күүлэккэ үөрэхтээһин эйгэтэ сайдыытыгар төһүү күүс буолар үйэлэлээх нэһилиэстибэни хаалларда.
Сообщение 1-кы Күүлэт орто оскуолата 90 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтэ появились сначала на SAKHALIFE.